Door :
Orthopedisch chirurg
Academisch Medisch Centrum Amsterdam
Anatomie:
Het enkelgewricht bestaat uit het Bovenste en het Onderste Sprong Gewricht (afgekort tot B.S.G. en O.S.G. . De benige delen zijn het uiteinde van het scheenbeen en het kuitbeen (de enkelvork en het bovenste sprongbeen die samen het B.S.G. vormen. Het O.S.G. wordt gevormd door de onderzijde van het bovenste sprongbeen en de bovenzijde van het onderste sprongbeen.
Voor de stabiliteit van het enkelgewricht zijn een aantal banden en spieren verantwoordelijk, de stabilisatoren. Een belangrijk verschil moet gemaakt worden tussen actieve en passieve stabilisatoren.
Kneuzen en verzwikken van de enkel behoren tot de meest voorkomende letsels. Onder kneuzen verstaan we een beschadiging die ontstaan is door de inwerking van direct geweld. Een goed voorbeeld hiervan is een trap tegen de enkel tijdens het voetballen. Het gevolg is meestal een blauwe plek die in de regel vanzelf geneest.
Verzwikken is het verdraaien van de enkel door het ongelukkig plaatsen van de voet op een niet stabiele ondergrond b.v. de voet verkeerd op de rand van de stoep plaatsen waardoor de enkel door gebrek aan steun als het ware omklapt. Het gevolg van deze verzwikking kan zijn een fractuur , een gebroken enkel of een enkelbandruptuur , een gescheurde enkelband. We zeggen dat de enkel verstuikt is als de banden verrekt zijn (dystorsie).
De hierna volgende informatie gaat over het verzwikken ofwel verdraaien van de enkel. In medische termen wordt dit supinatie letsel genoemd. Bij het verzwikken klapt de enkel in 95% van de gevallen over de buitenrand van de voet om. Hierdoor ontstaat druk op de binnen enkel en rek aan de buitenkant. Deze vorm van verzwikken noemen we inversie letsels. Indien niet anders vermeld, betreffen alle hierna beschreven ongevallen, inversie letsels oftewel verzwikkingen over de buitenrand van de enkel. In uitzonderlijke gevallen zwikt men de andere kant op naar binnen. Dit heet eversie letsel .
Inleiding
Het verzwikken van de enkel kan verschillende letsels veroorzaken: de enkel kan breken, de enkelbanden kunnen verrekken -of met een ander woord- verstuiken, of in het ergste geval scheuren (enkelband ruptuur ).
Als men vermoedt dat de enkel gebroken is moet de patiënt naar de EHBO van een ziekenhuis verwezen worden. Een verrekte band geneest meestal vanzelf, terwijl een gescheurde band wél behandeling vereist. In beide gevallen is er vlak na het ongeval sprake van een dikke, pijnlijke enkel die door een arts niet goed te onderzoeken is. Lichamelijk onderzoek van de enkel enkele dagen ná het ongeval is wel betrouwbaar omdat de enkel dan minder gezwollen en pijnlijk is. Eventuele bloeduitstortingen (blauwe plekken) zijn dan zichtbaar en de stabiliteit van de enkel kan getest worden. Op grond van de bevindingen zal een behandeling voorgeschreven worden.
Zowel het vaststellen van het letsel als het instellen van de behandeling kan door de huisarts verricht worden.
Het komt regelmatig voor dat de verzwikte enkel na genezing niet meer 'de oude' is. Restklachten kunnen bestaan uit regelmatig zwikken, pijn, stijfheid of zwelling. Veel patiënten geven aan dat de binnenkant van de enkel pijnlijk is. De oorzaak hiervan is een kraakbeenbeschadiging die is ontstaan door botsing van gewrichtsdelen tijdens het ongeval. De problemen die hierdoor ontstaan worden veroorzaakt door litteken- en botrichel vorming en verkalking. Deze nieuwe vormsels aan de voorzijde van de enkel komen als het ware klem te zitten en geven een pijnlijke beperking van de enkelfunctie. Andere oorzaken voor chronische enkelklachten zijn: locale kraakbeenbeschadigingen, gewrichtsmuis, gewrichtsslijmvlies-ontsteking en gewrichtsslijtage.
Overige aandoeningen van het onderbeen: